دسترسی به پول و مناسبات قدرت در روابط همسران: مطالعه‌ای در اجتماع محلی زنان «دستان سبز» و «تکیه شهدا»

این مقاله در پی بررسی تأثیر دسترسی زنان به پول در مناسبات قدرت در خانواده‌های فرودست است. پرسش این است که مناسبات قدرت در روابط همسران در این خانواده‌ها بر مبنای دسترسی به پول چگونه صورت‌بندی می‌شود؟ پژوهش با استفاده از روش مردم‌نگاری نهادی و ارزیابی مشارکتی روستایی و با تکنیک‌های مشاهده، مصاحبه، بحث‌های گروهی و رسم نمودار فعالیت روزانه در اجتماعات محلی زنان تکیه شهدا و دستان سبز در شهر تهران انجام‌شده است. بر پایه یافته‌ها پول و قدرت در خانواده، مفاهیمی عمیقاً جنسیتی هستند. پول‌توجیبی، پول خرجی، پول دیدنی، پول نادیدنی، پس‌انداز، ارثیه و هدایای والدین، صندوق قرض‌الحسنه خانگی و مهریه، پول‌های در دسترس زنان یا منابع آن هستند. عاملیت اقتصادی زنان در اجتماعات مورد مطالعه در کسب پول نادیدنی و مدیریت پول مردانه تعریف می‌شود. قدرت زنانه با همنوایی با مرد شکل می‌گیرد و از نوع اقتدار اجرایی و در حوزه مسائل کم‌اهمیت‌تر است. کنترل نحوه هزینه‌کرد درآمد زن، امتناع از دادن پول و منع دسترسی زن یا فرزندان به تأمین نیازهای پایه‌ای از مصادیق خشونت اقتصادی است که زنان مورد مطالعه تجربه کرده‌اند؛ در مقابل، طی مدارای همدلانه همسران با وجود تفاوت در میزان دسترسی به پول، می‌توانند مناسبات قدرت را به‌طور مسالمت‌آمیز تنظیم کنند.